Ένας τζίτζικας φέρνει το καλοκαίρι;

                                                                                                  Τελευταία ενημέρωση: Νοέμβριος 2012

Το τζιτζίκι ή ο τζίτζικας ή ο τέττιξ στα αρχαία ελληνικά.

Είναι σήμα κατατεθέν του καλοκαιριού, στην Ελλάδα τουλάχιστον. Όταν το ακούμε καταλαβαίνουμε ότι έχει μπει το καλοκαίρι. Αν και είναι φωνακλάς, δεν τον παρεξηγούμε. Ξέρουμε ότι πραγματικά χαίρεται να τραγουδάει και, αν και λίγο φάλτσος, το "τραγούδι" του μας ηρεμεί σαν να μας λέει "τι κάθεστε; χαρείτε όσο μπορείτε τις καλές ημέρες, με ακούτε; όχι ε; καλά να σας το ξαναθυμίσω...".

Πολλοί άνθρωποι έχουν ασχοληθεί με αυτό το έντομο, το οποίο ζει μόνο για 6-8 εβδομάδες σαν πλήρες μεταμορφωμένο έντομο (με φτερά). Στο διάστημα αυτό είναι που ζευγαρώνει και έπειτα πεθαίνει. Του αρέσει να τραγουδάει ιδιαίτερα στις ζεστές ημέρες, οπότε η φράση "σκάει κι ο τζίτζικας" τη λέμε όταν κάνει υπερβολική ζέστη. Το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια του εδάφους σαν νύμφη. Αν τον ρωτούσαμε "τι περιμένεις;", η απάντηση νομίζω είναι γνωστή..."το καλοκαίρι!".

Αναρωτιέμαι αν ο τζίτζικας επηρεάζεται από τη θερμοκρασία του εδάφους, του αέρα και της θάλασσας για να του δοθεί σαν εξωτερικό ερέθισμα ώστε να βγει από το έδαφος και να μεταμορφωθεί σε πλήρες (ενήλικο) έντομο. Το έτος 2010 θυμάμαι ότι άκουσα τζιτζίκια στην περιοχή στο Κοκκίνη Χάνι, 15 km ανατολικά του Ηρακλείου Κρήτης, στις 10 Ιουνίου. Ωστόσο δεν είμαι σίγουρος αν είχαν ήδη αρχίσει το τραγούδι τους πιο νωρίς. Το έτος 2011 είχα ακούσει τζιτζίκια στις 10 Ιουνίου όπου είχα πάει στην Ιεράπετρα (νοτιοανατολική Κρήτη). Εκεί μου είπαν ότι είχαν ήδη αρχίσει να ακούγονται από τις 3 Ιουνίου περίπου. Επίσης στις 10/6/2011 τους άκουσα στον Άγιο Νικόλαο στην Κρήτη. Στις 11/6/2011 ακούστηκαν στο Λιμάνι Χερσονήσου που βρίσκεται 26 km ανατολικά του Ηρακλείου Κρήτης. Επίσης ένας άνθρωπος με πληροφόρησε ότι στο Καστέλι Πεδιάδος, το οποίο βρίσκεται 35 km νότια του Ηρακλείου Κρήτης ακούγονταν τζιτζίκια από τις αρχές του Ιουνίου, αλλά σταμάτησαν για ένα διάστημα όταν ψύχρανε λίγο ο καιρός.
Το έτος 2012 άκουσα για πρώτη φορά τζιτζίκια στις 8 Ιουνίου (στο Λιμάνι Χερσονήσου). Ωστόσο μου φαίνεται ότι άκουγα ένα "νεαρό" ή "ασθενές" ήχο από τζιτζίκια να έχει αρχίσει 2 εβδομάδες πιο πριν. Το τελευταίο τζιτζίκι το άκουσα στις 28 Οκτωβρίου 2012. Γενικά ο Οκτώβρης του 2012 ήταν ένας πολύ καλός μήνας, με υψηλές θερμοκρασίες και μικρής έντασης ανέμους (το ίδιο και ο Σεπτέμβριος του 2012). Στις 28 Οκτωβρίου 2012 φύσαγε νοτιάς δυνατός και η θερμοκρασία πρέπει να είχε φτάσει στους 28-30 βαθμούς Κελσίου. Νομίζω ότι αυτή η μέγιστη θερμοκρασία είναι το όριο για να κρατάει τα τζιτζίκια ακόμη ζωντανά. 
Θυμάμαι άλλη μια χρονιά (πρέπει να ήταν το ή το 2006 ή το 2007) ότι άκουσα ένα πολύ σύντομο ήχο τζιτζικιού στα μέσα του Νοέμβρη!!! Και νομίζω ότι ο χειμώνας της χρονιάς εκείνης ήταν πολύ ζεστός.
Δεν ξέρω αν η εμφάνιση των τζιτζικιών έχει να κάνει και με τη θερμοκρασία της θάλασσας. Πάντως στην περιοχή του Ηρακλείου Κρήτης, η θάλασσα αρχίζει να ζεσταίνεται αισθητά (να δημιουργείται ένα στρώμα ζεστού νερού - θερμοκλινές - στην επιφάνεια της θάλασσας) μετά την 1η εβδομάδα του Ιουνίου.

Στην Μυτιλήνη θυμάμαι ότι είχα ακούσει τζιτζίκια στο τέλος Ιουνίου ή στις αρχές Ιουλίου δύο χρονιές (πριν το 2007). Δεν ξέρω για τις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας.

Τελικά παραφράζοντας την παροιμία "Ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη" μήπως η φράση "ένας τζίτζικας φέρνει το καλοκαίρι" ισχύει;      

Αναζητήστε πληροφορίες για cicada, τζιτζίκι, annual cicada, periodical cicada, tibicen.